Απόκριες

Η λέξη «Απόκριες» είναι σύνθετη λέξη και αποτελείται από το στερητικό «Από» + το ουσιαστικό «Κρέας» σημαίνοντας αποχή από το κρέας. Η ελληνική αποκριά έχει τις ρίζες της στην αρχαία Ελλάδα. Συνδέεται µε την λατρεία του Διονύσου, θεού του κρασιού της ευθυμίας και των εορτασμών.  

Ουσιαστικά οι «Απόκριες» είναι η περίοδος ψυχικής και σωματικής προετοιμασίας του ανθρώπου για να βιώσει το Θείο Πάθος και την ανάσταση του Σωτήρα Χριστού.

Περιλαμβάνει τις τρεις εβδομάδες πριν από την Μεγάλη Σαρακοστή.

Η περίοδος αυτή προσδιορίζεται από τις Κυριακές του « Τελώνου και Φαρισαίου», του «Ασώτου», των «Απόκρεω» και της «Τυρινής». Στην πραγματικότητα, η αποκριά διαρκεί τρεις εβδομάδες, και ξεκινάει 60 ημέρες πριν το Πάσχα. Ονομάζεται Τριώδιο. Η λέξη προέρχεται από το «τρεις ωδές» που σημαίνει οι τρεις ύμνοι που συνηθίζουμε να λέμε στην εκκλησία. Ξεκινά την πρώτη Κυριακή, που αναφέρεται στο Ευαγγέλιο του «Τελώνη και Φαρισαίου». Την δεύτερη Κυριακή , στο Ευαγγέλιο του «Ασώτου Υιού». Η τρίτη είναι της «Απόκρεω» και η τελευταία Κυριακή της αποκριάς, κατά την οποία οι εορτασμοί και οι εκδηλώσεις φτάνουν στο απόγειο τους, είναι η «Τυρινή » (τυροφάγου). Το τέλος της αποκριάς είναι την αυγή της επόμενης ημέρας. Η πρώτη ημέρα της Σαρακοστής, που ονομάζεται Καθαρά Δευτέρα.

Είναι έθιμο του γλεντιού, της ψυχαγωγίας, του «μασκαρέματος» και της ξεγνοιασιάς.

Κάποια στοιχεία τους, τα συναντούμε και σήμερα όπως οι μεταμφιέσεις, οι χοροί, η οινοποσία, και η ευθυμία που γενικευόταν και έφτανε σε επίπεδα παροξυσμού. Οι εορτασμοί αυτοί, πέρασαν από πολιτισμό σε πολιτισμό δεχόμενοι επιρροές από διάφορες κουλτούρες.

Κύρια στοιχεία της Αποκριάς, είναι το κέφι, η ευτυχία, οι αστεϊσμοί και προπαντός οι μεταμφιέσεις. Στοιχεία που της δίνουν έναν εντελώς ιδιαίτερο τόνο και τη διαφοροποιούν ουσιαστικά από τις άλλες μέρες του χρόνου. Ο παραδοσιακός εορτασμός της Αποκριάς κορυφώνεται την τελευταία Κυριακή, την Κυριακή της Τυρινής, που λέγεται και Μεγάλη Αποκριά.

Κατά την διάρκεια αυτών των ημερών, γιορτές και εκδηλώσεις οργανώνονται παντού και οι άνθρωποι διασκεδάζουν πολύ, και κυρίως τα παιδιά. Συνδυάζονται με το κέφι, την ευτυχία και τους αστεϊσμούς.  Οι ενήλικες και τα παιδιά μεταμφιέζονται µε αστεία κουστούμια, χορεύουν, τραγουδούν και παρακολουθούν παρελάσεις καρνάβαλων καθώς και άλλες δραστηριότητες, που οργανώνονται σχεδόν σε όλα τα χωριά και πόλεις της  Ελλάδας.

 Η τελευταία Κυριακή της Αποκριάς, δηλαδή η Κυριακή της Τυροφάγου, είναι συνδεδεμένη και με διάφορες προλήψεις: όπως ότι κατά τη διάρκειά της δεν πρέπει κανείς να λούζει τα μαλλιά του, γιατί θα ασπρίσουν.

Κατά την διάρκεια όλων αυτών των ημερών έχουμε κάποια πολύ ιδιαίτερα έθιμα:

 Έθιμα της Αποκριάς

Τσικνοπέμπτη

Η Τσικνοπέμπτη είναι μια  γιορτή της οποίας η αρχή χάνεται μέσα στους αιώνες. Είναι η ημέρα που τρώγεται κρέας. Η λέξη Τσικνοπέμπτη προέρχεται από τις λέξεις «τσίκνα» (η μυρωδιά του καμένου ψημένου κρέατος) και «Πέμπτη», και γιορτάζεται την Πέμπτη που είναι 11 ημέρες πριν την Καθαρά Δευτέρα. Είναι μια ημέρα χαράς αλλά και προετοιμασίας για τους Ελληνορθόδοξους χριστιανούς, καθώς η 40ήµερη περίοδος της Σαρακοστής πριν το Πάσχα πλησιάζει.

Σε κάποια μέρη της Ελλάδας, ιδιαίτερα στην Πελοπόννησο, την εβδομάδα της Τσικνοπέμπτης, οι άνθρωποι σφάζουν τα γουρούνια τους και ετοιμάζουν νόστιμους μεζέδες: «οµατιά», «τσιγαρίδες», λουκάνικα, κτλ. Στο χωριό μας τα γουρούνια τα έσφαζαν τα Χριστούγεννα.

 Άλλο έθιμο είναι να τελειώνει το βραδινό γεύμα µε αυγά. Τα αυγά ψημένα στο τζάκι. Τα µέλη της οικογένειας βάζουν τα αυγά τους κοντά στην θράκα του τζακιού για να ψηθούν και περιμένουν να δουν ποιανού το αυγό θα «ιδρώσει» πρώτο. Αυτό είναι ένα σημάδι για μια καλή χρονιά στον κάτοχο του αυγού.

            Μπούλες

Το πιο χαρακτηριστικό στοιχείο της Αποκριάς αποτελούν βέβαια οι μεταμφιέσεις, που συνεχίζονται σε μεγάλο βαθμό ως σήμερα. Πρωταγωνιστούν οι Μπούλες. Οι  άντρες ντυμένοι γυναικεία, και οι γυναίκες με φουστανέλες και ιδιόμορφη μάσκα, που γυρίζουν παρέες παρέες τους δρόμους και τις πλατείες χορεύοντας με ειδικό τρόπο. Τα παλιά χρόνια οι στολές τους δεν ήταν αγοραστές και βασίζονταν στη φαντασία όσων τις φορούσαν και τις έραβαν και αποτελούνταν  από παλιά κομμένα ρούχα. Οι μεταμφιεσμένοι ζωσμένοι με κουδούνια γυρίζουν στους δρόμους και τα σπίτια ξεσηκώνοντας το χωριό με χαρούμενες φωνές και τους χτύπους των κουδουνιών.

           Οι Αμάδες ή Καστέλες

Οι Αμάδες πάλι, ήταν αγώνισμα. Σ΄αυτό προσπαθούσαν να χτυπήσουν το στόχο τους ρίχνοντας πέτρες, τις «καστέλες». Ήταν συνήθεια της Καθαρής Δευτέρας στο χωριό και προξενούσαν πολύ γέλιο και διασκέδαζαν τους πάντες. Ήταν ανδρικό παιχνίδι που το διοργάνωναν στην πλατεία του χωριού στο Γιοφύρι.

Άλλο επίσης έθιμο ήταν τα «αλευρώματα» αλλά με στάχτη, έθιμα που σιγά -σιγά λησμονούνται στο πέρασμα των χρόνων και πολλά από αυτά δεν υπάρχουν σήμερα.

 Ψυχοσάββατα
 Πηγαίνοντας πίσω στους αρχαίους Έλληνες, αυτή ήταν µια εποχή γιορτής για την αναμονή της άνοιξης. Παραδόξως, αυτή η γιορτή περιελάμανε  τελετουργικά αφιερωμένα και στην «νέα ζωή» (το µπουµπούκιασµα των δέντρων, των κλημάτων, των λουλουδιών, κτλ.) αλλά και στις ψυχές των νεκρών που πίστευαν ότι ανέβαιναν στον «πάνω κόσμο» περίπου την 1^η Μαρτίου και ότι κλείνονταν και πάλι την πεντηκοστή.

            Καθαρά Δευτέρα
Τελικά, το «Τριώδιο» τελειώνει. Είναι η πρώτη ημέρα της Σαρακοστής, είναι Καθαρά Δευτέρα. Οι άνθρωποι µμαζεύονται για τους τελευταίους εορτασμούς. Ζωντανή παραδοσιακή μουσική, τραγούδι, χορός, θαλασσινά, ούζο, κρασί, και όλοι είναι καλεσμένοι στην γιορτή. Το παραδοσιακό ψωμί «λαγάνα» είναι διαθέσιμο αυτήν την ημέρα στους φούρνους. δεν επιτρέπεται να φαγωθεί κρέας ή ελαιόλαδο, αλλά αυτό δεν εμποδίζει κανέναν από το να διασκεδάσει. Οι άνθρωποι συνήθως πάνε στην εξοχή αυτήν την ημέρα. Και το πιο φαντασμαγορικό έθιμο είναι το πέταγμα των χαρταετών. Ο ουρανός γεμίζει από πολύχρωμους χαρταετούς, που πετάνε σαν πουλιά και καλωσορίζουν την άνοιξη…
Το πέταγμα του "χαρταετού" είναι ανάμεσα στα έθιμα.  Τους χαρταετούς τους κατασκεύαζαν τα παιδιά με καλάμια και χαρτί.
Το Πολύ κέφι, δημιουργική έκφραση, δυνατό χρώμα και περίσσευμα φαντασίας ήταν και είναι και σήμερα η κινητήριος δύναμη στο παζλ των εκδηλώσεων, για τη Αποκριά, αντίδοτο στη δύσκολη καθημερινότητά μας. Ζωντανό, χαρούμενο γλέντι , τόσο στους παραδοσιακούς αποκριάτικους προορισμούς, όσο και στις γειτονιές. Μια γιορτή για όλες τις ηλικίες και προτιμήσεις, ιδιαίτερα στα παιδιά, δεδομένου ότι οι Αποκριές είναι και γιορτή των παιδιών, συνδυάζοντας αρμονικά τις παραδόσεις με σύγχρονες ιδέες και εκδηλώσεις που είναι ελκυστικές για όλους τους κατοίκους, τα παιδιά, αλλά και τους επισκέπτες.

Οι Απόκριες παραμένουν η μόνη μη θρησκευτική γιορτή στη σύγχρονη Ελλάδα, αλλά και στα περισσότερα μέρη του κόσμου. Πρόκειται για ένα πανηγύρι χαράς και αναζωογόνησης.
Έτσι… οι Απόκριες τελειώνουν…… και αρχίζει η Σαρακοστή και έχουµε 40 ηµέρες για το Πάσχα…